Voetschimmel: symptomen, oorzaken en behandeling

Wat is voetschimmel precies?^{1, 2}

Voetschimmel, beter bekend als 'atletenvoet', is een veelvoorkomende kwaal bij volwassenen. Het tast meestal de huid tussen de kleine tenen aan, met name de huid tussen de 3e en 4e tenen en tussen de 4e en 5e tenen. De oorzaak is de aanwezigheid van een microscopische schimmel die wordt opgelopen na contact met een besmet oppervlak.

Wat zijn de symptomen van voetschimmel?^{1, 2}

De door de schimmel aangetaste huid is rood, bedekt met blaasjes en schilfers (witgekleurde droge of sijpelende afschilfering). In deze zone van de huid treedt dan maceratie op. Dit wordt intertrigo genoemd. Dit gaat gepaard met jeuk die een onbedwingbare drang tot krabben veroorzaakt, waardoor de letsels kunnen verergeren. De schimmel kan zich verspreiden naar andere ruimtes tussen de tenen en naar de hele voet, waarbij rode plekken verschijnen op de zool, hiel en achterkant van de voet. Deze rode zones raken dan bedekt met met vloeistof gevulde scheuren en bellen, die gepaard gaan met hevige jeuk. Vaak gaat de atletenvoet gepaard met beschadiging van de nagels, ook wel onychomycose genoemd. 

Hoe ontstaat voetschimmel?^{1, 2}

De schimmel die het vaakst aan de oorzaak van voetschimmel ligt, is trichophyton rubrum. Hij behoort tot de familie van de dermatofyten, draadvormige schimmels die gemakkelijk op de huid, haren en nagels groeien. Trichophyton rubrum dringt de huid binnen als deze vochtig en verzwakt is (wonden, blaren, droogte). 

Is voetschimmel besmettelijk?^{2, 3}

Voetschimmel is een zeer besmettelijke voetaandoening. Overdracht van de ene persoon op de andere gebeurt meestal indirect, door de aanwezigheid van besmette huidschilfers op vloeren (sporthallen, badkamers, openbare zwembaden enz.). De schimmel die verantwoordelijk is voor de infectie dringt de huid binnen via een klein letsel (een schaafwond of wondje). 

Hoe kun je voetschimmel snel behandelen?⁴

Het is mogelijk om voetschimmel thuis te behandelen, op voorwaarde dat er vroeg met de behandeling wordt begonnen. Als je voetschimmel matig is en niet te uitgebreid (zonder de nagels of de hele voet aan te tasten), kun je een topisch antischimmelmiddel (crème, gel, emulsie, poeder) aanbrengen, dat zonder voorschrift verkrijgbaar is. Vraag je apotheker om advies over het kiezen van de juiste vorm voor jouw situatie en het inschatten van de duur van de behandeling. Voor en na elke toepassing van de schimmelwerende middelen op verontreinigde huidzones, was je je handen en droog je de huid grondig. 

Wanneer moet je een arts raadplegen?⁴

In de volgende gevallen is het aan te raden om een arts te raadplegen:

• Als een of meer nagels zijn aangetast;
• Als de letsels niet verbeteren na een week lokale behandeling;
• Als je ongemak, plaatselijke pijn of jeuk ervaart die je belemmert in je dagelijks leven;
• Als er nieuwe schimmelletsels in een andere zone verschijnen;
• Als je open letsels opmerkt (wondjes, ettervorming, enz.) die supergeïnfecteerd kunnen raken. 
• Als je gezondheidstoestand speciale monitoring vereist (diabetes, arteritis van de onderste ledematen, immuundeficiëntie, behandeling met corticosteroïden). 

Medische behandeling van voetschimmel⁵

Als een topische behandeling zonder recept je voet niet heeft kunnen genezen, kan je arts je een antischimmelbehandeling voorschrijven. Dit kan een lokale antischimmelbehandeling zijn (zalf, crème, lotion, poeder, etc.) die sterker is dan de behandelingen die vrij verkrijgbaar zijn. De behandeling duurt doorgaans verschillende weken. Je moet je er tot het einde toe strikt aan houden, zelfs als de letsels lijken te zijn verdwenen, anders kan de schimmel weer de kop opsteken. 

Als je voetschimmel zich heeft verspreid naar je nagels, zal je arts je een lokale schimmelwerende behandeling voorschrijven in de vorm van een vernis die je 3 tot 6 maanden moet aanbrengen. Naast deze behandeling kunnen lokale crèmes worden gebruikt om de nagel chemisch te vernietigen. 

In sommige gevallen (diepe betrokkenheid of meerdere aangetaste nagels) zijn lokale behandelingen niet voldoende. Vervolgens wordt een orale antischimmelbehandeling voorgeschreven. Deze behandeling duurt doorgaans 6 maanden. 

In de ernstigste gevallen is een operatie nodig om het zieke deel van de nagel te verwijderen. 

Wat zijn de risicofactoren?³

De risicofactoren voor voetschimmel zijn:

• Het dragen van nauwe schoenen; wat het zweten van de voeten stimuleert;

• Overmatig zweten van de voeten:
• Een slechte voethygiëne;
• Slecht afgedroogde voeten na een douche, bad of zwempartij (vocht verzamelt zich tussen de tenen);
• Het delen van besmette persoonlijke bezittingen (badhanddoeken, sokken, zwembadslippers, enz.);
• Op blote voeten lopen in mogelijk besmette gebieden.

Hoe voetschimmel te voorkomen?^{6, 7, 8, 9}

De beste manier om voetschimmel te voorkomen is om de hoeveelheid vocht aan je voeten en in je schoenen te beperken en om te voorkomen dat je in direct contact komt met een besmette ondergrond. Daarom is het aanbevolen:

• Open schoenen te dragen of schoenen die 'ademen' en regelmatig van sokken te wisselen, vooral bij warm weer.
• Het dragen van te strakke schoenen en sokken van synthetische materialen (bijvoorbeeld nylon) te vermijden, omdat die ervoor zorgen dat transpiratie niet kan ontsnappen. 
• De tussenruimtes tussen de tenen goed af te drogen na een bad, douche of zwembeurt.  
• Absorberende antischimmelpoeders aan te brengen voor mensen die erg zwetende voeten hebben. 
• Sandalen te dragen in openbare douches en kleedkamers of rond zwembaden om te voorkomen dat je in direct contact komt met mogelijk besmette vloeren. 
• Regelmatig sokken en kousen, badkamermatten en handdoeken te wassen.
• Geen twee dagen na elkaar dezelfde schoenen te dragen om transpiratie te laten verdampen;
• Je schoenen met geschikte producten te desinfecteren (vraag je apotheker om advies).