Nagelschimmel: wat zijn de symptomen? Hoe verzorgen?

Wat zijn de symptomen van nagelschimmel?^{1, 2}

Nagelschimmel is een veel voorkomende infectie die wordt veroorzaakt door microscopische schimmels. Aantasting van de periunguale weefsels (rond de nagel) is het eerste symptoom. Ze zijn gezwollen, rood en pijnlijk en kunnen een heldere vloeistof afscheiden. De aangetaste nagel heeft een gelige vlek aan één rand die zich geleidelijk uitbreidt. Daarna wordt hij dikker. De schimmel verspreidt zich geleidelijk naar de nagelmatrix, die verkleurt en witachtig wordt. De nagel laat gedeeltelijk los. Nagelschimmel wordt gediagnosticeerd na laboratoriumanalyse van een mycologisch staal. 

Wat veroorzaakt nagelschimmel?²

Onychomycose wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van een microscopische schimmel. We onderscheiden drie types:

• Antropofiele dermatofyten (tricophyton rubrum in 80% van de gevallen of mentagrofyten in 20% van de gevallen).
• Gisten van het candida-geslacht (candida albicans in 70% van de gevallen of candida parapsilosis).
• Verontreinigingen.

Deze schimmels koloniseren de nagel en woekeren, waardoor de nagelplaat verzwakt. Die verkleurt, vervormt en bladdert af. 

Hoe krijg je nagelschimmel?²

Dermatofyten zijn de meest voorkomende oorzaak van nagelschimmel. Ze worden meestal overgedragen door zelfbesmetting. Dit betekent dat het uitgangspunt een mycose is die al aanwezig is op een huidzone dicht bij de nagel. Nagelschimmel wordt vaak voorafgegaan door schimmel van de huid tussen de tenen (de beruchte 'atletenvoet'). 

Besmetting met dermatofyten kan ook komen van een andere besmette persoon wiens besmette huidfragmenten over de grond zijn verspreid. Blootvoets lopen in openbare gelegenheden (zwembaden, sauna's, kleedkamers, sporthallen) is een risicofactor voor besmetting. 

Gisten van het candidageslacht woekeren onder nagels die verzwakt zijn door langdurig en herhaald contact met water. Ze tasten meestal de vingernagels aan. 

Schimmel kun je oplopen door met blote voeten over de grond te lopen. 

Hoe verzorg je nagelschimmel?²

De behandeling van nagelschimmel is vaak langdurig en belastend. Er zijn verschillende opties beschikbaar, die al dan niet kunnen worden gecombineerd. 

Lokale behandelingen

Ze worden voorgeschreven als eerstelijnsbehandeling wanneer de mycose slechts een deel van de nagel aantast en de matrix niet is aangetast. De lokale behandeling van nagelschimmel is gebaseerd op:

• Een crème op ureumbasis aanbrengen om de nagel te strippen. De crème moet elke dag worden aangebracht onder een occlusief verband (dat geen lucht of water doorlaat) dat 24 uur per dag op moet blijven en na elke douchebeurt moet worden vernieuwd. Het zieke deel van de nagel wordt zacht en kan gemakkelijk worden verwijderd door schrapen of knippen. Deze fase van het aanbrengen van de crème moet 2 tot 4 weken duren.
• Dagelijks aanbrengen van een antimycotische vernis gedurende 3 tot 6 maanden. Deze fase volgt meestal op de fase van het strippen van ureumcrème. De nagellak moet dagelijks worden gebruikt totdat de nagel volledig en gezond is teruggegroeid (ongeveer 3 tot 6 maanden). 
• Desinfectie van schoenen met een antischimmelmiddel in poedervorm.
• Aanbrengen van een crème op basis van cortison (voor onychomycose veroorzaakt door candidagist). 

Orale behandelingen

Orale medicatie is noodzakelijk:

• Wanneer lokale behandelingen niet hebben geleid tot genezing van de nagelschimmel;
• Wanneer meerdere nagels aangetast zijn:
• Wanneer de nagelmatrix is aangetast.

Ze worden meestal gecombineerd met een lokale behandeling. 

Lasers

Sommige dermatologen hebben lange-puls Nd YAG-lasers, waarvan is aangetoond dat ze effectief zijn bij de behandeling van schimmelnagels. Ze vernietigen hittegevoelige schimmels. Vier sessies met een tussenpose van een week zijn voldoende om de aangetaste nagel te steriliseren. Laserbehandeling wordt meestal gecombineerd met lokale behandelingen. 

Chirurgie

In het geval van schimmelnagels kan het nodig zijn om de nagel operatief te verwijderen. Dat is effectiever dan lokale en orale behandelingen. 

Wat zijn de risicofactoren?²

Van bepaalde factoren is bekend dat ze het risico op nagelschimmel verhogen:

• Leeftijd: na het 60e levensjaar heeft 1 op de 3 mensen last van schimmelnagels, wat samenhangt met een tragere nagelgroei en problemen met de bloedsomloop. 
• Bepaalde ziekten zoals diabetes en het syndroom van Cushing.
• Bepaalde huidziekten die de nagels aantasten en verzwakken (psoriasis, lichen).
• Immunosuppressie als gevolg van HIV-infectie, immunosuppressieve behandelingen, chemotherapie...
• Bloedcirculatiestoornissen.
• Herhaald trauma aan de nagels (klappen, bloeduitstortingen, snijwonden, enz.).
• Vocht door overmatig transpireren, voortdurend dichte schoenen dragen, contact met water of voedsel (schoonmaaksters, horecaprofessionals...)
• Blootvoets lopen op openbare vloeren die mogelijk besmet zijn met schimmels (zwembaden, sauna's, sporthallen, enz.). 

Hoe beperk je het risico op nagelschimmel?²

Je kunt het risico op nagelschimmel verkleinen door een paar eenvoudige stappen te nemen:

• Vermijd contact met water en/of bijtende producten door katoenen en rubberen handschoenen te dragen;
• Draag schoenen die zijn aangepast aan de vorm van je voeten en tenen (niet te strak);
• Beperk de tijd dat je luchtdichte schoenen draagt en laat je voeten zoveel mogelijk in de buitenlucht;
• Loop niet op blote voeten op publieke vloeren om te voorkomen dat je in contact komt met oppervlakken die besmet kunnen zijn met schimmels.